Ngushtica e Hormuzit është 33 kilometra e gjatë në pikën e saj më të ngushtë midis Gadishullit Arabik në jug dhe Iranit në veri. Korsitë për anijet që hyjnë dhe dalin në të dyja drejtimet janë nga tre kilometra të gjera secila: tre mijë metrat më të rëndësishëm dhe më të brishtë të ekonomisë botërore, në Gjirin Persik.
Në orën 6 të pasdites të dielën, ndërsa raketa dhe dronë fluturonin mbi Iran, gjysmë mijë cisterna, anije kontejnerësh dhe anije të tjera ishin midis Basrës në bashkimin e Tigrit dhe Eufratit në Irak – pranë grykës së Gjirit – dhe bregdetit të Omanit në anën tjetër të ngushticës.
Më shumë se një e pesta e furnizimit botëror me naftë kalon nëpër atë ngushticë (nga Arabia Saudite, Emiratet e Bashkuara Arabe, Kuvajti, Katari, Iraku, Irani) dhe më shumë se një e dhjeta e furnizimit me gaz (i ngrirë në anije, kryesisht nga Katari, Arabia Saudite dhe Irani).
Çmimet e energjisë
Gati dy të tretat e anijeve që kalojnë nëpër Hormuz janë cisterna nafte: edhe dyshimi i thjeshtë se Irani mund të përpiqet t’i pengojë ato, në hakmarrje për sulmet e Izraelit, do të shkaktonte shpërthimin e çmimeve të energjisë në të gjithë botën.
Evropa, tashmë nën kërcënimin e tarifave amerikane dhe luftës ruse, do të zgjohej në një kthesë midis inflacionit dhe stanjacionit.
Tregjet financiare shpesh gabohen, por – për momentin – ato nuk duket se besojnë në skenarin më të keq.
Dje në tregun e Dubait, Brent u rrit me më pak se 1% dhe është ende afërsisht në nivelet që ishte më 2 prill, “Dita e Çlirimit” në të cilën Donald Trump njoftoi tarifat e tij “reciproke” . Fuçia është pothuajse 9% nën nivelet e inaugurimit të presidentit amerikan dhe 5.5% nën nivelet e një viti më parë.
” Tregu i naftës ka një tepricë furnizimi, është shumë likuid”, vëren Simone Tagliapietra i qendrës së studimit Bruegel.
Arabia Saudite, e aftë të kompensojë plotësisht një zhdukje të mundshme të prodhimit iranian, kishte udhëhequr një rritje të furnizimit me naftë bruto nga i gjithë OPEC-u në maj dhe qershor; shumë po pyesin veten nëse Riadi po e priste tashmë sulmin e Izraelit, apo nëse thjesht donte të fitonte favorin e Trump.
Tagliapietra shton, megjithatë, “Tabloja mund të ndryshojë me shpejtësi nëse kjo do të çonte në destabilizimin total të Hormuzit “.
Kriza e Huthëve
Nuk ka mungesë precedentësh. Para së gjithash, Huthitët e Jemenit, të mbështetur nga Teherani, kanë treguar se mund ta mbajnë Ngushticën Bab el-Mandeb nga Oqeani Indian në Suez gjysmë të mbyllur, pavarësisht më shumë se një viti presioni perëndimor.
Vetë administrata Trump bombardoi Huthitët për shtatë javë deri në fillim të majit, megjithatë në javën e parë të qershorit vetëm tridhjetë anije kaluan nëpër Bab el-Mandeb në vend të tetëdhjetë që kalonin mesatarisht para bllokadës (Houthit po kërkojnë një “taksë” nga anijet tregtare në mënyrë që të mos hapin zjarr ndaj tyre nga kepet jemenase). Hormuzi gjithashtu ka përjetuar shumë pengesa. Pak më shumë se një vit më parë, Irani sekuestroi anijen tregtare MSC Aries, në pronësi të Gianluigi Aponte, pjesërisht sepse gruaja e sipërmarrësit është izraelite.
Edhe para kësaj, gjatë luftës Iran-Irak (1980-1988) dhe gjatë dy luftërave të Gjirit (1991 dhe 2003), ngushtica kishte përjetuar momente destabilizimi të fortë.
Dobësia e furnizimit me gaz
Për më tepër, Izraeli mund të prishë gjithashtu ekuilibrin e brishtë të tregut nëse do të shënjestronte infrastrukturën energjetike iraniane. Të dielën, ai goditi një rafineri me pamje nga Parsi Jugor, fusha më e madhe e gazit në botë (në bashkëpronësi të Teheranit në veri dhe Katarit në jug të Gjirit). Ky ishte një impiant për përdorim të brendshëm nga Irani, jo për eksport dhe nuk duhet të ketë shumë luhatje çmimesh.
Tregu i gazit mbetet më i prekshëm ndaj kësaj lufte sesa tregu i naftës, megjithatë: sot metani që ofrohet është më i rrallë se nafta bruto dhe mbi të gjitha Katari është thelbësor për akumulimin e rezervave në Evropë në prag të dimrit të ardhshëm (në fakt të premten gazi evropian u rrit mbi mesataren botërore). Megjithatë, dy mbështetësit e mëdhenj të Izraelit dhe Iranit janë rreshtuar për t’iu kundërvënë skenarëve më të këqij në Hormuz.
Shtetet e Bashkuara nuk duan që Izraeli të godasë industrinë e hidrokarbureve të Teheranit.
Dhe Kina, duke blerë (nën kosto) 90% të eksporteve të naftës bruto iraniane nën sanksione, i kërkon teokracisë shiite të lejojë që tankerët e naftës së Gjirit të rrjedhin që ushqejnë industrinë e saj.
Paradoksalisht, të paktën në të ardhmen e afërt, Rusia duket se është fituesja e kësaj lufte: ajo mund ta shesë naftën e saj pak më shtrenjtë; furnizimet e saj bëhen më të rëndësishme në tregun global; dhe Trump do të jetë edhe më kundër çdo sanksioni të ri mbi naftën bruto të Moskës që i lejon Kremlinit të vazhdojë agresionin e tij kundër Ukrainës.
Marrë nga Corriere Della Sera, përshtatur për Albanian Post
