Shkruar nga Diplomatico
Takimi në Budapest e vë Vuçiçin në një pozicion delikat mes Lindjes dhe Perëndimit; ndërsa Rusia, SHBA dhe Orbán luajnë shah gjeopolitik, Serbia tenton ta shesë krizën si fitore…
Burimet diplomatike dhe mediatike e kanë konfirmuar: Viktor Orbán po përgatit një takim informal mes Donald Trump dhe Vladimir Putin në Budapest. Në sfond të këtij samiti informal që nuk njihet nga asnjë strukturë ndërkombëtare, po lëviz edhe Aleksandar Vuçiç, presidenti serb që me mjeshtëri po luan të gjitha anët e tavolinës.
Vuçiç nuk është aty vetëm si spektator, por si përfitues potencial. Sipas analizës së publikuar nga prestigjozja serbe “Danas”, Vuçiç synon të përdorë afërsinë e tij me Orbánin dhe lidhjet indirekte me Trump për të arritur disa objektiva kyç: të heqë sanksionet nga kompania NIS, të kontrolluar nga Gazpromi; të realizojë transferimin e pronësisë te kompania hungareze MOL; dhe të pozicionohet si faktor paqeje në një kohë kur Serbia vuan nga tensionet e brendshme dhe izolimi diplomatik.
Pjesëmarrja e Vuçiçit në këtë trekëndësh Trump–Putin–Orbán nuk është naive. Ai synon të rikonfigurojë marrëdhëniet ndërkombëtare të Serbisë, pa braktisur as Rusinë, as Perëndimin. Kjo përpjekje për të dalë “i palagur” nga të dyja anët, përkthehet në një diplomaci të dyfishtë, e cila ka qenë karakteristikë konstante e regjimit të tij.
Kalkulimet janë të qarta: nëse Trump rikthehet në pushtet, Vuçiç kërkon të ketë një derë të hapur në Uashington. Në të njëjtën kohë, duke ruajtur lidhjen me Putin dhe duke e kanalizuar përmes një Orbáni gjithnjë e më autoritar dhe euroskeptik, Vuçiç pozicionon veten si negociator “i besueshëm” në të dyja frontet.
Por ky pozicion është i rrezikshëm. BE e sheh me dyshim çdo afrim të mëtejshëm të Serbisë me Rusinë. Në Bruksel, Vuçiç është në prag të humbjes së kredibilitetit, sidomos pas dështimit për të zbatuar marrëveshjen e Ohrit me Kosovën dhe tensioneve të vazhdueshme në veri. SHBA nuk ka harruar lidhjet energjetike dhe ushtarake të Beogradit me Moskën. Dhe çdo afrim i mëtejshëm me Putinin e vendos Serbinë në një kurs përplasjeje me Perëndimin.
Nga ana tjetër, Rusia është e etur për çdo kanal të ri ndikimi në Europën Juglindore. Për Moskën, një Serbi që i shërben si transmetues diplomatik është vlerë e madhe. Por Putini nuk jep asgjë pa marrë diçka në këmbim, e kjo “diçka” mund të jetë një angazhim më i thelluar i Beogradit kundër sanksioneve, në dëm të integrimit europian të Serbisë.
Takimi në Budapest nuk është vetëm një foto për arkivën e Orbánit. Është një sinjal i qartë se po konfigurohet një aks i ri: konservator, autoritar dhe pro-rus, në zemër të Europës. Vuçiç nuk është organizatori i këtij fronti – por është pjesë aktive e tij, me shpresën se mund të përfitojë para se të shpërthejë.
Për Shqipërinë dhe rajonin, ky zhvillim është alarm. Një Serbi e ankoruar më thellë në boshtin anti-perëndimor është kërcënim për stabilitetin, për proceset euroatlantike dhe për ekuilibrin në Ballkan. Shqipëria duhet të rrisë vigjilencën diplomatike dhe të forcojë koordinimin me SHBA-në dhe BE-në për të mos lejuar që Ballkani të kthehet në trampolinë të interesave të Kremlinit.
Trekëndëshi i Budapestit nuk është teatër; është politikë e gjallë. Dhe Aleksandar Vuçiç nuk është më spektator. Ai është një aktor që luan për vete, por në skenën e të tjerëve./Pamfleti
