Shkruar nga Gjergj Zefi
Në emër të “stabilitetit”, diplomacia amerikane po amniston bashkëpunëtorët e Dodikut dhe po ringjall logjikën e pazareve që dikur ndanë gjak dhe territore. Bosnja bëhet prova e parë e kthimit të errët të Trumpizmit në rajon…
Nuk është thjesht një vendim administrativ. Heqja e sanksioneve ndaj bashkëpunëtorëve më të ngushtë të Milorad Dodikut nga ana e SHBA është një akt politik me pasoja afatgjata dhe mesazhe shumë të errëta.
Në vend që të forcojnë arkitekturën e paqes në Bosnje dhe rajon, amerikanët po rihapin dyert për shantazhin, pazaret dhe rehabilitimin e nacionalistëve që për vite kanë punuar kundër shtetit multietnik të Bosnjes dhe kanë kërcënuar me copëtimin e tij.
Ky nuk është veprim i një diplomacie që kërkon stabilitet përmes parimeve, por një kthim i frikshëm në stilin e Trumpit: pazare të pista me figura toksike në këmbim të qetësisë momentale. Është po ajo logjikë që lejoi Vuçiçin të bëhej bashkëbisedues i privilegjuar në negociatat Kosovë- Serbi, ndërsa sponsorizonte strukturat paralele në veri dhe ushqente tension me bekimin e ambasadorëve të deleguar nga Casa Blanca.
Milorad Dodik dhe Slobodan Milosheviç /
Tani e njëjta dorë po lehtëson kthimin në politikë të njerëzve që ishin në listat e zeza për përfshirje në korrupsion, sabotim të institucioneve dhe lidhje me ndikim të huaj rus.
Heqja e sanksioneve ndaj bashkëpunëtorëve të Dodikut nuk është një kthesë taktike. Është një kthesë ideologjike drejt një qasjeje ku gjithçka është e negociueshme, përfshirë edhe integriteti territorial i vendeve, drejtësia për viktimat e luftës dhe mbijetesa e rendit kushtetues.
Është një rikthim i hijeve të Trump në diplomacinë amerikane, një politikë që nuk njeh miq as parime; vetëm interesa momentale dhe marrëveshje që shiten si “progres”.
Kjo lëvizje nuk është thjesht për Bosnjë‑Hercegovinën. Ajo përbën reflektim të asaj që mund ta quajmë “doktrina Trump 2.0” në politikat amerikane: prioritet i interesave të momentit, fleksibilitet me aktorët jostabilë dhe minim i angazhimit ideologjik në favor të lobimit ekonomik e politik.
Dodik ka deklaruar se do t’i drejtohet vetë me një letër administratës amerikane dhe ka shprehur shpresë se një rikthim i Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë do të ndryshojë qasjen e Washingtonit ndaj entitetit të tij separatist.
Rrjeti i tij është ndërtuar për të përfituar nga lidhjet republikane, duke bërë lobing të intensifikuar në Uashington dhe përmes organizatave konservatore që e shohin Ballkanin si një terren për ekspansion të ndikimit politik e fetar amerikan. Kjo nuk është diplomaci, është amnezi strategjike.
Për Shqipërinë dhe shqiptarët në rajon, kjo është një kambanë alarmi. Nëse SHBA heq sanksione për të blerë qetësi, dhe jo për të kërkuar përgjegjësi, atëherë çdo rrënjë separatiste, çdo politikë për përçarje etnike apo çrregullim territorial mund të shohë dritën jeshile. Dhe kjo nënkupton se fjalët “sundimi i ligjit”, “integriteti territorial” dhe “ndërkombëtarizimi i stabilitetit” janë bërë letra të përdorura për propagandë, jo për implementim.
Në vend që SHBA të veprojë si garant i rendit kushtetues në Bosnje e Hercegovinë, po bëhet palë në lojë me autokratë dhe me rrjete të korruptuara që po e përdorin Perëndimin si strehë politike. A janë sanksionet e hequra “bashkëpunim i matur” apo një blerje heshtjeje? Asnjë përgjigje zyrtare nuk jepet nga OFAC, dhe kjo mungesë transparence është vetë simptoma e një diplomacie zuzare.
Ky është një shembull sesi politika amerikane, nën hijen e Trump, po përshtatet me ndikimet lobiste dhe interesat pragmatike, duke flijuar parimet. Për ne shqiptarët kjo duhet të shërbejë si paralajmërim: stabiliteti në Ballkan nuk garantohet më vetëm nga dora e huaj, por nga aftësia jonë për të mbrojtur interesin kombëtar kur partnerët strategjikë ndërrrojnë kurs. Sepse kur fuqitë e mëdha bëjnë paqe me destabilizuesit, prapa “paktit për stabilitet” mund të fshihet një tjetër pazar territorial, një tjetër ndikim i errët dhe një tjetër politikë pa vlera.
Në këtë dokument të diplomacisë së sotme, ‘heqja e sanksioneve’ nuk është fundi i historisë, është fillimi i kapitullit ku ne duhet të pyesim jo vetëm “çfarë do të bëjnë ata?”, por “çfarë nuk po bëjnë ata?”. Dhe për fat të keq, përgjigjja po bëhet gjithnjë e më e qartë: ata nuk po mbrojnë më Ballkanin nga errësira që vetë ndihmuan ta krijojnë.
