Nga protestat studentore te represioni, nga balanca mes BE-së dhe Rusisë te tensionet rajonale: Serbia po përjeton krizën më të thellë, me pasoja në të gjithë Ballkanin.Kriza serbe nuk buron nga kolapsi simbolik i Novi Sadit, por më thellë se kaq: një sistem politik që pengon përfaqësimin dhe nxit pakënaqësi strukturore. Sundimi i gjatë i Vuçiçit, i mbështetur nga kontrolli i gjerë i medias dhe aparatit administrativ, ka zbrazur hapësirën për konkurrencë demokratike, duke e transformuar protestën në të vetmen rrugëdalje për një shoqëri të re. Në sfond, një Serbi e pasigurt për pozicionin e saj ndërkombëtar lëkundet midis Brukselit dhe Moskës.
Fasada dhe tensionet në rritje
Përballë mobilizimit të brezit të ri, qeveria ka zgjedhur një represion të kalibruar: arrestime me forcë dhe një narrativë që i portretizon protestuesit si instrumente të ndikimit të huaj. Kjo taktikë është efektive në afat të shkurtër. Çdo abuzim nxit pakënaqësinë, duke thelluar hendekun midis shtetit dhe shoqërisë. Kjo krijon iluzionin e një rendi të rivendosur, ndërsa zemërimi vazhdon të ziejë nën sipërfaqe.
Të rinjtë, një barometër ndryshimi
Brezat e rinj janë bërë fytyra më e besueshme e opozitës. Lëvizjet e lindura në kampuse nuk kanë axhenda ideologjike të ngurta, por kërkesa radikale qytetare: transparencë, dinjitet, meritokraci.
Kjo protestë hedh poshtë cinizmin e politikës tradicionale dhe denoncon mungesën e një të ardhmeje në një vend ku emigrimi duket të jetë e vetmja rrugëdalje. Forca e tyre qëndron në spontanitet; rreziku, nëse dialogu mbetet i mbyllur, është një rrëshqitje progresive drejt polarizimit.
Sot, qeveria dhe opozita nuk ndajnë më as minimumin e besimit të ndërsjellë. Beogradi përdor dialogun si një mjet taktik ndaj Brukselit, ndërsa një pjesë e opozitës nuk e njeh aftësinë e sistemit për të garantuar zgjedhje të ndershme.
Serbia po përjeton polarizim që nuk është vetëm politik, por edhe i bazuar në identitet.
Ambiguiteti gjeopolitik: Brukseli, Moska dhe Pekini
Kriza e brendshme ka ngrirë rrugën evropiane të Beogradit. BE-ja vëzhgon me shqetësim në rritje, por vazhdon të shtyjë vendimet strukturore, duke ushqyer ndjenjën e një të ardhmeje të pezulluar. Ndërkohë, lidhjet me Moskën mbeten të forta, pavarësisht luftës në Ukrainë. Rusia e përdor Serbinë si një platformë për luftën e saj hibride në Ballkan: dezinformim, mbështetje për grupet nacionaliste, ndikim fetar dhe energjetik. Serbia, megjithatë, nuk është thjesht një mjet: ajo e përdor këtë paqartësi për të forcuar autonominë e saj negociuese, ndërkohë që njëkohësisht hap hapësirë për Pekinin dhe Tel Avivin.
Ballkani dhe dominoja e paqëndrueshmërisë
Kriza serbe është pjesë e një mozaiku rajonal. Në Kosovë, ngërçi institucional dhe përçarja me pakicën serbe po paralizojnë qeverinë. Në Bosnjë, prirja separatiste e Republika Srpska-s, e bekuar nga Moska, po kërcënon arkitekturën pas Dejtonit. Në Shqipëri, zgjedhjet e parakohshme në Tiranë pasqyrojnë erozionin e mbështetjes për Ramën. Ndërkohë, bashkëpunimi i ri ushtarak midis Kroacisë, Shqipërisë dhe Kosovës po riformëson ekuilibrin rajonal, duke e izoluar më tej Beogradin.
Evropa vëzhgon, por nuk vendos
Brukseli vazhdon të luhatet midis apeleve formale dhe frikës së destabilizimit të mëtejshëm të rajonit. Zgjerimi mbetet një premtim abstrakt, ndërsa fuqitë e jashtme mbushin boshllëkun strategjik: Rusia dhe Kina në frontin politik dhe ekonomik, Izraeli dhe Turqia në frontin ushtarak Serbia po përfiton nga ky fragmentim për ta paraqitur veten si një fuqi autonome rajonale, pavarësisht se është epiqendra e krizës.
Kryqëzimi i pashmangshëm
Serbia përballet me një zgjedhje që nuk mund ta shtyjë më: të fusë një cikël të ri politik, apo të rrëshqasë në një prirje autoritare të maskuar si stabilitet.
Në të njëjtën kohë, Evropa duhet të vendosë nëse do ta konsiderojë Ballkanin një pjesë integrale të së ardhmes së saj apo një çështje thjesht gjeopolitike. Rrugët serbe e kanë dhënë tashmë përgjigjen e tyre: ato kërkojnë dinjitet, transparencë dhe përkatësi. Pyetja tani është nëse dikush, në Beograd apo Bruksel, do t’i dëgjojë ata./ Përshtati “Pamfleti”, marrë nga “Insideover”
