Serbia është ajo fqinja që gjithmonë thotë se po përgatitet për darkë me Europën, por ashtu si padashur, në mbrëmje e gjen në shtrat me Rusinë dhe Kinën. Një vend që në letër është kandidat për anëtarësim në BE, por në praktikë sillet si një “dashnore e pamend” që nuk di kë të zgjedhë: dashurinë e vjetër me Moskën apo flirtin e ri me Pekinin.
Nga lavdia e zezë e viteve ’90 tek “fajtorja e përjetshme”
Për ta kuptuar më mirë këtë sjellje, duhet të rikthehemi në vitet ’90, kur Serbia ishte protagoniste e tragjedisë më të madhe europiane pas Luftës së Dytë Botërore. Spastrime etnike, masakra, krime lufte – një kujtesë e errët që sot Beogradi përpiqet ta fshijë nga memoria kolektive.
Në vend që të pranonte fajin, Serbia zgjodhi narrativën e viktimës: “bota është kundër nesh, Perëndimi na bombardon, të gjithë duan të na shkatërrojnë”. Një retorikë që, për ironi, vijon të përdoret ende sot, ndërsa në të njëjtën kohë shfaqet me kostum të shtrenjtë në tryezën e negociatave me BE.Kandidaturë për BE, por me zemër tek Kremlini
Zyrtarisht, Serbia është një vend kandidat për Bashkimin Europian. Por çdo deklaratë e presidentit Vuçiç dhe çdo sondazh që del në Beograd tregon një realitet tjetër: shoqëria serbe e sheh BE-në me dyshim, ndërsa perceptimi ndaj Rusisë mbetet “dashuria e vjetër” që nuk shuhet kurrë.
Europa flet për reforma, transparencë, sundim të ligjit. Serbia flet për “traditat”, për “mbrojtjen e interesave kombëtare” dhe për një Kosovë që ende e sheh si krahinë të saj. Një skizofreni politike që BE-ja e toleron, ndoshta nga frika se një “jo” e prerë do ta shtyjë Beogradin përfundimisht në krahët e Kremlinit.Kina: dhuratat që blihen me borxh
Ndërkohë që Brukseli lodhet me fjalime burokratike dhe raporte progresi që askush nuk i lexon, Pekini luan ndryshe: sjell para, ndërton ura, fabrika e rrugë. Investimet kineze në Serbi po kthehen në oksigjen për një ekonomi të dobët, por edhe në zinxhirë të artë që e lidhin vendin me interesat e Lindjes.
Serbia, me një sarkazëm të pashpallur, i pranon të gjitha: “nga Europa dua liberalizimin e vizave, nga Kina dua paratë, nga Rusia dua naftën dhe armët”. E kush nuk do një jetesë të tillë të trefishtë?Një politikë e dyfishtë që lodh, por funksionon
E gjithë kjo sjellje është e qëllimshme. Serbia i ka mësuar të gjitha palët se mund të luajë lojën e dyfishtë pa pasoja serioze. Nga njëra anë, përfiton fonde dhe programe nga BE, nga ana tjetër, e përdor Rusinë dhe Kinën si kartë presioni. Dhe derisa Brukseli të gjejë guximin të vendosë vijën e kuqe, Beogradi do të vazhdojë të bëjë atë që di më mirë: të tallet me të gjithë, duke i përdorur për interesa afatshkurtra.
Pyetja e madhe: ku do të përfundojë Serbia?
A është Serbia dashnorja e pabesë e Perëndimit, që s’e do me shpirt, por s’e lë nga interesi? Apo është kurtizanja e Lindjes, që shitet shtrenjtë te Rusia dhe Kina, për t’i mbajtur gjallë iluzionet e saj për madhështi?
Në çdo rast, historia tregon se kur Serbia luan lojëra të dyfishta, Ballkani digjet. Dhe këtë mësim Europa duket se ende nuk e ka mësuar.
