Moska po vepron me kujdes për të shmangur armiqësimin e Trumpit, duke shpresuar se ai do të vazhdojë të mbyllë njërin sy ndaj luftës së Rusisë në Ukrainë.
Kremlini po përpiqet t’i përgjigjet konfliktit Izrael-Iran, pasi nuk arriti të parashikonte shpërthimin e armiqësive, duke e lënë të pafuqishëm për të mbështetur një aleat kyç, thanë për The Moscow Times katër burime në establishmentin e politikës së jashtme të Rusisë.
Edhe pse mban lidhje me të dy vendet, Kremlini, i zhytur në luftën e vet në Ukrainë, nuk e kishte pritur që Izraeli të ndërmerrte një hap kaq të guximshëm dhe të rrezikshëm, një hap që ka ngritur pikëpyetje në lidhje me mbijetesën e regjimit sundues të Teheranit.
As nuk priste që Presidenti i SHBA-së Donald Trump, i cili e ka quajtur veten “paqebërës”, do t’i nënshtrohej presionit të kryeministrit, izraelit Benjamin Netanyahu për të mos ndërhyrë. Gazeta Moscow Times foli me individë në qeverinë ruse dhe pranë Kremlinit për këtë artikull. Të gjithë folën në kushte anonimiteti për shkak të ndjeshmërisë së temës.
Izraeli nisi një valë sulmesh ajrore ndaj infrastrukturës së rivalit të tij të betuar, Iranit, duke përfshirë vendet kundër raketave dhe infrastrukturën e prodhimit bërthamor, mbi veprimet e dyshuara të Teheranit drejt ndërtimit të një arme bërthamore. Lufta ajrore që pasoi midis dy vendeve, e cila tani po hyn në javën e saj të dytë, ka vrarë qindra njerëz, përfshirë anëtarë të lartë të udhëheqjes ushtarake të Iranit dhe civilë.
“Ne besonim në sjelljen jokonvencionale të Trump dhe dëshirën e tij për të ruajtur imazhin e tij si paqebërës. Ne prisnim që ai të zgjidhte marrëveshje të përkohshme që do t’i lejonin Iranit të shpëtonte fytyrën pa një ndalim të plotë të pasurimit të uraniumit. Dhe se ai do të përpiqej të parandalonte një sulm izraelit”, tha një zyrtar i lartë në pension i Kremlinit, i njohur me mendimin e politikës së jashtme të Rusisë.
Një ish-diplomat rus nuk u pajtua, duke kritikuar atë që e shihte si keqinterpretim të dinamikës rajonale nga Kremlini.
“Izraeli çmontoi vazhdimisht forcat armiqësore në vendet fqinje, pastaj regjimi në Damask ra dhe ata Izraeli morën Lartësitë e Golanit. Ishte e qartë se Irani ishte i radhës”, tha ish-diplomati.
Kremlini vlerësoi se Irani ishte në një pozicion relativisht të qëndrueshëm bazuar në hapjen e dukshme të Trump ndaj kompromisit dhe fleksibilitetin e Teheranit në negociatat e fundit mbi programin bërthamor të Iranit, sipas një zyrtari qeveritar të njohur me diskutimet e brendshme.
“Irani ishte i gatshëm të diskutonte jo ndalimin, por reduktimin e pasurimit të uraniumit”, tha zyrtari.
Analistët nga Klubi i Diskutimit Valdai i Rusisë, i cili është afër Ministrisë së Jashtme, kishin identifikuar rreziqe të mundshme, duke përfshirë tërheqjen e Iranit nga Traktati i Mospërhapjes Bërthamore dhe Plani i Përbashkët Gjithëpërfshirës i Veprimit, i ndjekur nga më shumë sanksione.
Por ata e konsideronin një sulm të drejtpërdrejtë ushtarak izraelit, e lëre më një ndryshim regjimi në Iran, si shumë të pamundur, sipas The Moscow Times.
“Ky skenar iu caktua një probabilitet shumë i ulët”, tha një zyrtar i lartë i Valdai-t.
Në vend të kësaj, ngjarjet u zhvilluan në mënyrën më dramatike dhe dëmtuese të mundshme si për Teheranin ashtu edhe për Moskën.
“Parashikimet tona qartësisht nuk u realizuan. Megjithëse situata mund të jetë ende e stabilizuar”, shtoi zyrtari në pension i Kremlinit.
Edhe pse Rusia do të donte të mbështeste aleatin e saj të sulmuar, asaj i mungon ndikimi për të vepruar e vetme, thanë dy burime pranë ekipit të politikës së jashtme të Kremlinit dhe Ministrisë së Jashtme.
“Ne kemi bërë përpjekje të konsiderueshme diplomatike për t’i rikthyer Izraelin dhe Iranin në tryezën e negociatave. Por të gjitha kanë dështuar”, tha një diplomat rus.
Përgjigje e heshtur
Moska nuk ka bërë thirrje urgjente për negociata gjatë javës që kur Izraeli nisi operacionin e tij ushtarak kundër Iranit. Edhe pse Ministria e Jashtme lëshoi një deklaratë kritike ndaj ofensivës, ajo nuk sinjalizoi se Rusia do të ndërmerrte ndonjë veprim të mëtejshëm.
Më domethënësja ishte heshtja e Presidentit Vladimir Putin, duke pasqyruar përgjigjen e tij të heshtur gjatë rrëzimit të papritur të aleatit të ndërsjellë të Rusisë dhe Iranit, Bashar al-Assad, në Siri në dhjetor 2024. Pavarësisht nënshkrimit të një marrëveshjeje partneriteti strategjik me Iranin vetëm dy muaj më parë, dhe pavarësisht se Teherani furnizoi Rusinë me dronë gjatë pushtimit të Ukrainës, Putini u përmbajt nga komentimi për disa ditë.
Kjo heshtje vjen edhe pse Moska dhe Teherani kanë zgjeruar bashkëpunimin e tyre ekonomik përmes projekteve si Korridori i Transportit Veri-Jug dhe ndërtimi i një termocentrali bërthamor nga Rusia në Bushehr, me projekte të tjera në proces.
“Nëse Rusia do të kishte mjete të vërteta për të ndikuar në situatë, do të kishte vepruar me vendosmëri, siç bëri në vitin 2015, kur fuqia ajrore ruse ndihmoi në ndryshimin e rrjedhës së luftës në Siri dhe në shpëtimin e regjimit të Asadit”, vuri në dukje një burim.
Por, pas tre vitesh e gjysmë lufte në Ukrainë dhe një rënieje të pozicionit të Kremlinit në Lindjen e Mesme, ai ka më pak mjete në dispozicion për të arritur qëllimet e tij në rajon. Edhe marrëveshja e fundit e partneritetit strategjik me Teheranin nuk përmban dispozita për ndihmë ushtarake nëse sulmohet ndonjëra palë.
“Ka pak arsye për të pritur një shfaqje fuqie nga Moska në mbështetje të Iranit. Ndihma ushtarake, si transferimi i sistemeve S-400, do të ishte jashtëzakonisht e vështirë. Së pari, është e paqartë se sa sisteme të tilla ka në dispozicion Rusia, ose nëse ato mund të kursehen pa kompromentuar mbrojtjen e saj ajrore, e cila është tashmë një shqetësim në rritje. Së dyti, nuk ka garanci se ata nuk do të interceptohen ose shkatërrohen”, tha për The Moscow Times Boris Bondarev, një ish-diplomat në misionin e Rusisë në OKB në Gjenevë.
Po kështu, a i mungon edhe Rusisë ndikimi diplomatik për të vepruar në mënyrë të njëanshme. Kur Kremlini u përpoq të ofrohej si ndërmjetës midis Uashingtonit dhe Izraelit, Trump e hodhi poshtë publikisht ofertën e Putinit, duke i thënë atij të përqendrohej së pari në përfundimin e luftës në Ukrainë.
Moska gjithashtu ka pak ndikim mbi Izraelin, tha një zyrtar i lartë në pension i Kremlinit. Marrëdhëniet dikur të ngushta janë prishur pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia në vitin 2022 dhe fushatës ushtarake të Izraelit në Gaza pas sulmeve të Hamasit më 7 tetor 2023.
“Marrëdhëniet nuk janë ndërprerë, por Izraeli e sheh qëndrimin tonë si armiqësor. Netanyahu nuk e dëgjon më presidentin tonë. Vetëm Trump mund ta ndikojë atë tani”, tha ish-zyrtari.
Një fuqi në tërheqje?
Pavarësisht reagimit të tij pasiv, Kremlini ende po përpiqet të formësojë rezultatin e konfliktit. Për Moskën, përparësia kryesore është të sigurohet që SHBA-të të mos përfshihen drejtpërdrejt. Në të njëjtën kohë, Moska po vepron me kujdes për të shmangur armiqësimin e Trumpit, duke shpresuar se ai do të vazhdojë të mbyllë njërin sy ndaj luftës së Rusisë në Ukrainë.
Një mënyrë se si Rusia shpreson ta arrijë këtë është duke mbledhur mbështetje nga lojtarët kryesorë të Jugut Global si Kina, Brazili dhe India për të bërë thirrje për një zgjidhje paqësore të çështjes bërthamore, tha një zyrtar qeveritar.
“Ne do të përpiqemi të formojmë një front vendesh që mbështesin një zgjidhje paqësore. Është thelbësore të bindim partnerët tanë të Gjirit që t’i kërkojnë Uashingtonit përmbajtje”, tha zyrtari për The Moscow Times.
Megjithatë, Rusia përballet me një boshllëk serioz besueshmërie, pranoi një diplomat tjetër.
“Do të jetë e vështirë për ne të udhëheqim këtë lloj koalicioni ndërsa jemi të angazhuar në luftën tonë. Çdo partner me të drejtë mund të pyesë: Ju mbështesni paqen dhe mosdhunën, kështu që pse nuk mund ta zgjidhni konfliktin tuaj në Ukrainë në mënyrë diplomatike?”, tha diplomati.
Megjithatë, disa në Moskë besojnë se kriza mund t’i shërbejë ende interesave të Rusisë, veçanërisht në Ukrainë.
“Së bashku me Iranin, Ukraina do të vuajë më shumë. Një luftë e re në Lindjen e Mesme jo vetëm që do ta shkëpusë botën nga operacioni special ushtarak, por ka të ngjarë të shkaktojë edhe një kthesë të plotë të SHBA-së për të ndihmuar Izraelin”, tha Ruslan Pukhov, drejtor i Qendrës për Analizën e Strategjive dhe Teknologjive me seli në Moskë.
Por, nëse Moska nuk ndërmerr hapa konkretë për të mbrojtur aleatin e saj, imazhi i saj si një fuqi globale do të pësojë një goditje serioze, si në Lindjen e Mesme ashtu edhe në mbarë botën, argumentoi Nikolay Kozhanov, një ekspert në Qendrën e Studimeve të Gjirit në Universitetin e Katarit./“Pamfleti” nga “TheMoscowTimes
