Shkruar nga Diplomatico
Përplasja personale mes dy kryeministrave ka ngrirë bashkëpunimin institucional dhe ka dëmtuar klimën e bizneseve që investojnë ndërkufitarisht…
Marrëdhëniet mes Edi Ramës dhe Albin Kurtit janë kthyer në një konflikt të hapur politik që po ndikon në çdo hallkë të bashkëpunimit mes dy shteteve. Pas premtimeve për integrim ekonomik dhe doganor, sot kufiri mes Shqipërisë dhe Kosovës është bërë sërish mur burokratik dhe politik.
Tonet e acaruara mes Edi Ramës dhe Albin Kurtit nuk janë më thjesht përplasje personale mes dy liderëve me karaktere të ndryshme. Ato janë kthyer në pengesë konkrete për marrëdhëniet mes dy shteteve shqiptare. Çdo sektor bashkëpunimi, nga energjia te tregtia dhe arsimi, ndjen efektet e kësaj ftohjeje. Më e goditura është ekonomia e përbashkët, që në vend të integrimit ka hyrë në fazë bllokimi.
Në vitet e para pas pavarësisë së Kosovës, çdo qeveri shqiptare shpallte partneritet strategjik me Prishtinën. Pas 2020-ës, me ardhjen e Albin Kurtit në pushtet dhe me konsolidimin e Edi Ramës në mandatin e tij të tretë, bashkëpunimi u kthye në rivalitet politik. Rama kërkon rolin e liderit rajonal, ndërsa Kurti nuk pranon tutelë. Përplasja ka kaluar nga retorika në pengesa konkrete.
Në korrik 2024 u pezulluan disa takime të përbashkëta qeveritare që ishin planifikuar për të nënshkruar marrëveshje ekonomike. Projektet e përbashkëta në dogana, tregti dhe infrastrukturë janë ngrirë. Kompanitë shqiptare që operojnë në Kosovë raportojnë vonesa në pagesa, pengesa doganore dhe mungesë bashkëpunimi nga institucionet kosovare. E njëjta gjë ndodh edhe në anën tjetër të kufirit, ku bizneset kosovare ankohen për trajtim të pabarabartë në Shqipëri.
Në Tiranë, Edi Rama ka zgjedhur t’i bëjë presion Kurtit përmes projekteve simbolike; nga Porti i Durrësit te konferencat rajonale të “Ballkanit të Hapur”, të cilat Kosova i ka refuzuar kategorikisht. Për Kurtin, “Ballkani i Hapur” është zëvendësim i integrimit europian, ndërsa për Ramën është një platformë për rritjen e ndikimit personal në rajon. Kjo diferencë vizioni është shndërruar në hendek politik mes dy qeverive.
Diplomatikisht, komunikimi mes Tiranës dhe Prishtinës është reduktuar në minimum. Takimet formale zhvillohen me tone të ftohta, ndërsa bashkëpunimi praktik është pothuajse i paralizuar. Ministritë përkatëse punojnë me udhëzime që shpesh janë kontradiktore. Këshillat e përbashkët ekonomikë nuk funksionojnë më. Edhe programet e përbashkëta për arsimin, kulturën dhe turizmin janë pezulluar ose zëvendësuar me iniciativa të njëanshme.
Kjo ftohje politike ka pasoja të dukshme ekonomike. Kompanitë e transportit dhe logjistikës raportojnë rritje të kostove për shkak të pengesave në dogana. Importet dhe eksportet mes dy vendeve janë ulur me rreth 12% krahasuar me vitin 2023. Shumë biznese që investuan në “tregun e përbashkët shqiptar” tani po tërhiqen. Në të dyja anët e kufirit ndihen tensionet e një shteti që nuk flet me veten.
Por përtej shifrave, ftohja e Ramës dhe Kurtit është tregues i një krize më të thellë politike: mungesës së një projekti të përbashkët kombëtar. Shqipëria dhe Kosova janë dy shtete që flasin të njëjtën gjuhë, por ndjekin strategji të kundërta. Rama sheh drejt Beogradit e Brukselit për legjitimitet, Kurti drejt qytetarëve dhe transparencës. Të dy pretendojnë se mbrojnë interesin kombëtar, por rezultati praktik është ndarja.
Në këtë klimë, çdo investitor, çdo biznesmen, çdo qytetar që kalon kufirin ndjen ftohjen institucionale. Zyrat e bashkëpunimit janë bosh, marrëveshjet mbeten në letër, ndërsa energjia politike për bashkim është shndërruar në arrogancë e indiferencë reciproke. Përballë këtij realiteti, deklaratat për “kombin një dhe të pandarë” duken si klishe të vjetra në një epokë ku politika i mbyll rrugët ekonomisë dhe shpresës.
Në fund, ajo që po ndodh mes Ramës dhe Kurtit nuk është thjesht grindje politike. Është shembja e një ideali që duhej të ishte më i fortë se egot: bashkëpunimi shqiptar mbi baza të barabarta. Ftohja e tyre është ftohje e dy shteteve. Dhe si çdo trup që humb ngrohtësinë, fillon të ndjejë paralizë në çdo qelizë të tij, këtej dhe andej kufirit.
