Hipokrizia e sanksioneve: SHBA i ndalon energjitë e Rusisë, por jo gurët e çmuar…
Shtetet e Bashkuara kanë autorizuar përkohësisht importin e disa kategorive të diamanteve me origjinë ruse, pavarësisht sanksioneve të vendosura ndaj Moskës që prej fillimit të luftës në Ukrainë. Një licencë e publikuar nga Zyra e Kontrollit të Aseteve të Huaja (OFAC) përcakton se deri më 1 shtator 2026 mund të hyjnë në vend diamante mbi 1 karat, me kusht që të kenë dalë nga Rusia përpara 1 marsit 2024, si dhe diamante mbi gjysmë karati që kanë dalë përpara 1 shtatorit 2024. Pas këtyre datave, embargoja do të rikthehet në formën e saj të plotë. Bëhet fjalë për një hapësirë të përkohshme që nuk e anulon embargon e vendosur në shkurt 2023, por që në praktikë e zbut zbatimin e saj.
Sektori i diamanteve është një burim i rëndësishëm të ardhurash për Rusinë, e cila përmes gjigantëve si Alrosa zotëron një pjesë të madhe të tregut botëror. Perëndimi e kishte paraqitur bllokimin e diamanteve si një masë simbolike dhe njëkohësisht konkrete për t’i prerë Moskës një burim të rëndësishëm të valutës. Por tregu i diamanteve është global dhe i vështirë për t’u kontrolluar. Gurët qarkullojnë, priten, lustrohen dhe rivendosen në treg nëpërmjet qendrave si India dhe Dubai. Licenca amerikane e pranon këtë kompleksitet dhe, në fakt, pranon edhe vështirësinë e eliminimit të plotë të këtij fluksi ekonomik.
Vendimi nuk ka vetëm dimension tregtar, por edhe politik. Ai tregon kontradiktat e strategjisë së sanksioneve perëndimore. Uashingtoni kërkon të shfaqet i palëkundur ndaj Moskës, por në të njëjtën kohë përballet me presionet e tregut të luksit, me interesat e industrisë së brendshme dhe me lobet ekonomike. Rezultati është një zbatim selektiv i embargos, i cili rrezikon të minojë kredibilitetin e linjës së ashpër.
Rasti i diamanteve vë në pah edhe dimensionin e “gjeopolitikës së luksit”. Ndërsa sanksionet prekin sektorë energjetikë dhe teknologjikë, mallrat e luksit ruajnë një peshë simbolike dhe politike. Lejimi i importit të diamanteve ruse, edhe pse i kufizuar në kohë dhe kategori, tregon se politika e jashtme nuk mund të injorojë as konsumatorët e brendshëm dhe as interesat e industrisë. Ky është një sinjal i dyzuar për aleatët europianë, të cilët janë detyruar të zbatojnë masa shumë më të rrepta, ndërsa Rusisë i jepet një hapësirë frymëmarrjeje ekonomike.
Licenca e re është pjesë e modelit më të gjerë të sanksioneve të aplikuara në mënyrë të pjesshme. Një sektor goditet fort, por lihen hapësira për përjashtime që mbrojnë interesat e brendshme. Zyrtarisht shpallet synimi për ta izoluar një vend, por kanalet tregtare nuk mbyllen kurrë plotësisht. Lufta ekonomike ndaj Rusisë po vazhdon përmes kompromisesh, ku retorika e ashpër kombinohet me pragmatizmin e tregut.
Diamantet ruse, të shpallura si një burim të ardhurash që duhej prerë për të dobësuar Moskën, po kthehen sërish në tregun amerikan falë një përjashtimi që ekspozon dobësinë e sistemit të sanksioneve. Pas fasadës së ashpërsisë fshihet pamundësia për të zbatuar masa absolute në një ekonomi globale dhe të ndërvarur. Ky është paradoksi i luftës ekonomike: shpallet rreptësi, por zbatohet fleksibilitet. Në planin afatgjatë, kjo jo vetëm që e dobëson fuqinë e sanksioneve, por edhe besueshmërinë e atyre që i imponojnë ato.
