Shkup – Shteti po nis hetime serioze në sektorin e ndërtimit për të zbuluar shkelje të mundshme të Aktit të Shërbimeve të Pagesave dhe përdorimin e parave të zeza në biznes. Çmimet jorealiste të larta të banesave i kanë detyruar autoritetet të bëjnë një përpjekje të re për të kontrolluar këtë pjesë të ekonomisë. Sipas analizës së deklaratave tatimore dhe bilanceve, parregullsive të identifikuara nga auditimet e mëparshme tatimore, por edhe sipas informacioneve nga institucione të tjera dhe burime publike – mbi punonjësit e padeklaruar, kreditë e marra dhe lëvizjen e çmimeve dhe kërkesës për apartamente, DAP-i e identifikon ndërtimin si një sektor me risk të lartë nga aspekti i disiplinës tatimore. Tatimorët u kanë dërguar njoftime më shumë se 300 kompanive, deklaratat tatimore të të cilave “nuk ishin të sakta”, për të korrigjuar parregullsitë e tyre. Për ata që kanë dyshime, inspektorët do të kryejnë auditime të drejtpërdrejta të librave të biznesit dhe do të pasojnë gjobat e mundshme. Qëllimi nuk janë gjobat, por pagesa e saktë e taksave, thonë tatimorët.
Aktivitetet e para të tatimorëve ishin takimet me kompani nga sektori i ndërtimit dhe kryerja e takimeve edukative me fokus në zbatimin e saktë të rregulloreve tatimore. Më pas, në bashkëpunim me përfaqësues të Dhomave të Tregtisë, u mbajtën takime konsultative me qëllim forcimin e bashkëpunimit institucional dhe shkëmbimin e informacionit. Madje u duk e nevojshme të sqaroheshin dispozitat e ligjeve tatimore dhe të harmonizohej puna e kompanive nga sektori i ndërtimit sipas rregulloreve. DAP apo Drejtoria e të Ardhurave Publike beson se këto aktivitete përbëjnë bazën për punën e tatimpaguesve nga ky sektor në përputhje me rregullat tatimore. “Zyra e të Ardhurave Publike kujton se, sipas rregulloreve ligjore në fuqi, qarkullimi i parë i apartamenteve brenda pesë viteve pas ndërtimit i nënshtrohet taksimit me një normë preferenciale të TVSH-së prej 5%. Pas skadimit të pesë viteve, qarkullimi përjashtohet nga TVSH-ja, por pa të drejtën e zbritjes së taksës hyrëse, që nënkupton një detyrim për korrigjim për tatimpaguesit që më parë e kanë zbritur atë. Zyra e të Ardhurave Publike dërgoi 318 njoftime të personalizuara për tatimpaguesit e synuar nga sektori i ndërtimit, duke u bërë thirrje atyre që të korrigjojnë zbritjen e taksës së vlerës së shtuar hyrëse (TVSH) në raste të tilla. Kjo masë ka natyrë parandaluese dhe lejon përmbushjen e detyrimeve ligjore, me qëllim shmangien e sanksioneve dhe procedurave shtesë të kontrollit”, tha DAP.
Zyrtarët e taksave kanë identifikuar gjithashtu situata të mundshme rreziku që kanë filluar t’i adresojnë me masa parandaluese. DAP njoftoi se po synojnë shitjet e ndërtesave pas pesë vitesh ndërtimi të tyre, kontratat me vlera shitjesh jorealisht të ulëta, punësimin dhe angazhimet e padeklaruara, rastet në të cilat ka dallime të konsiderueshme midis fushëveprimit aktual të ndërtimit dhe të ardhurave të raportuara nga shitjet, si dhe lëshimin e faturave pa shënime në librat publikë. “Qëllimi i këtyre kontrolleve është zbulimi dhe sanksionimi i parregullsive tatimore, mbrojtja e të ardhurave buxhetore dhe sigurimi i kushteve të drejta për të gjithë pjesëmarrësit në treg. Ne u bëjmë thirrje të gjitha kompanive të ndërtimit dhe investitorëve që të rishikojnë praktikat e tyre financiare dhe tatimore dhe të sigurojnë pajtueshmërinë me rregulloret ligjore. Pajtueshmëria vullnetare tatimore kontribuon në konkurrencën e drejtë, mbrojtjen e buxhetit dhe interesit publik, ndërtimin e besimit në institucione dhe sistemin ekonomik, reputacion më të mirë të biznesit dhe parashikueshmëri në operacione”, njoftoi DAP-i.
Guvernatori Trajko Sllaveski tha muajin e kaluar se gjysma e apartamenteve janë blerë me kredi dhe gjysma me para në dorë, dhe ndoshta këtu duhet kërkuar arsyeja për rritjen e madhe të çmimeve.
Sipas të dhënave nga Banka Kombëtare nga tremujori i dytë, çmimet e apartamenteve janë rritur deri në 22.3 për qind në 12 muajt e fundit. “Sipas asaj që marr si informacion, një vlerësim, rreth 50 për qind e apartamenteve të shitura rishtazi blihen me kredi, 50 për qind e tjera janë me para në dorë. Nuk kemi informacion se nga vijnë ato para në dorë, nëse janë nga kursimet, nëse janë nga disa hyrje për të cilat nuk duam të flasim, ka institucione të tjera që duhet ta përcaktojnë, sigurisht edhe Banka Popullore”, tha Sllaveski.
Krahasuar me vitin 2021, sipas të dhënave nga Banka Popullore, çmimi për metër katror është rritur deri në 75 për qind në katër vjet. Nga ana tjetër, mijëra apartamente në Shkup janë bosh.
Njohësit e kësaj problematike thonë se shtrenjtimi i banesave sidomos në Shkup me mbi 25 për qind, vjen si rrjedhojë e shtrenjtimit të materialeve të ndërtimit, kostos së fuqisë punëtore në rritje e sipër ku vështirë po gjendet fuqi punëtore, kërkesës së madhe si dhe çmimeve që i ofrojnë pronarët e parcelave për ndërtim si dhe ndalesës për ndërtim në qendër të Shkupit. Gjithashtu për shkak se vlera e parasë po bie, qytetarët po blejnë apartamente sepse mendojnë se ai është një investim i sigurt. Në të njëjtën kohë, ekziston kërkesa e madhe për dhënien e banesave me qira, ku nuk mund të përfitoni aq shumë, ndërsa edhe njerëzit nga jashtë Shkupit janë blerësit kryesor të apartamente në kryeqendrën e vendit. (koha.mk)
