Tetori njihet si Muaji i Teknologjisë – një periudhë reflektimi mbi shpikjet që kanë ndryshuar botën. Por ndërsa shumë prej tyre kanë sjellë progres e zhvillim, disa shpikje kanë hapur edhe plagë të mëdha për shoqërinë dhe natyrën. Ja tre shembuj domethënës:
Plastika – shpëtim ose mallkim?
Plastika u shpik në fund të shekullit XIX si një material i lehtë, i qëndrueshëm dhe i lirë. Fillimisht, u përdor për të zëvendësuar materiale të rralla si fildishi dhe mëndafshi, duke i dhënë njerëzimit një alternativë më të aksesueshme.
👉 Por, pas revolucionit industrial dhe prodhimit masiv, plastika u kthye në një “armë me dy tehe”.
Sot, mbi 8 miliardë ton plastikë janë prodhuar në botë dhe vetëm një pjesë e vogël riciklohet. Shkencëtarët kanë zbuluar mikroplastikë edhe në oqeanet më të thella, madje edhe në trupin e njeriut.Rrjetet sociale – ura komunikimi apo varësi moderne?
Kur Facebook doli në vitin 2004, u përshëndet si një mjet revolucionar që lidhte njerëzit përtej kufijve. Sot, miliarda përdorues në të gjithë globin e përdorin për komunikim, tregti, aktivizëm dhe shkëmbim kulturor.
👉 Por përveç të mirave, studimet tregojnë edhe anët e errëta:
- Shkallë të larta ankthi dhe depresioni tek të rinjtë.
- Fenomeni i “fake news” që ka ndikuar edhe në zgjedhje politike.
- Varësia dixhitale që ka ndryshuar mënyrën si socializohemi.
Pra, ndërsa rrjetet sociale na lidhin, shpesh na bëjnë edhe më të izoluar.
Baruti – shpikja që ndryshoi historinë e luftës
Baruti u shpik në Kinë gjatë shekullit IX, fillimisht si një përzierje alkimike. Me kalimin e kohës, ai u përdor për armë dhe fishekzjarre, duke ndryshuar përgjithmonë balancën e forcave ushtarake.
👉 Me anë të barutit, luftërat u bënë më shkatërrimtare dhe më masive.
Shembull: gjatë Luftës së Parë Botërore, përdorimi i armëve moderne të bazuara në barut solli mbi 20 milionë viktima. Nga ana tjetër, baruti hapi rrugën edhe për inxhinierinë, eksplorimet minerare dhe festimet popullore (fishekzjarrët).❓ Pyetja mbetet:
Cila nga këto shpikje ka bërë më shumë dëm sesa dobi?
1️⃣ Plastika që ndot oqeanet dhe trupin tonë.
2️⃣ Rrjetet sociale që krijojnë varësi dhe shpërndajnë dezinformim.
3️⃣ Baruti që ndryshoi përgjithmonë mënyrën si njerëzit bëjnë luftë.
