Shkruar nga Daniel Serwer
Lindja e Mesme nuk është Ballkani…
Unë spekulova se si mund të reagojë Hamasi ndaj propozimit të Trump për Gazën. Si përputhet ky propozim për Ditën Pasuese me përvojën e kaluar?
Skica bazë duket shumë e ngjashme me përvojat e kaluara, veçanërisht në Bosnjë dhe Kosovë. Të dyja përjetuan ndërhyrje të armatosura të jashtme që i dhanë fund luftërave të tyre. Komuniteti ndërkombëtar më pas ngriti struktura lokale për të zbatuar marrëveshjet e paqes. Forcat ushtarake shumëpalëshe siguruan një mjedis të sigurt.
Në Bosnjë, një Përfaqësues i Lartë mbikëqyrte strukturën lokale, e cila ishte një qeveri kombëtare. Një “Këshill për Zbatimin e Paqes” mbikëqyrte procesin. Në Kosovë, struktura fillestare ishte një “Këshill i Përkohshëm Administrativ” lokal (më vonë “Institucionet e Përkohshme të Vetëqeverisjes”). Një Përfaqësues Special i Sekretarit të Përgjithshëm mbikëqyrte zbatimin. Ai raportonte në Këshillin e Sigurimit të OKB-së. Në të dyja rastet, autoritetet mbikëqyrëse ushtronin kompetenca legjislative, si dhe kompetencat për të shkarkuar zyrtarët lokalë nga detyra.
Skema e Trumpit për Gazën është e ngjashme, megjithatë pa specifikuar fuqitë e ndërkombëtarëve. Ai do të krijonte një “Bord të Paqes” me emrin bombastik, të kryesuar nga vetë Trumpi dhe që përfshin Tony Blair. Ndërsa Trumpi nuk e specifikon rolin e Blairit, ai është përcaktuar qartë si zyrtari i lartë ndërkombëtar përgjegjës për mbikëqyrjen e përditshme të një procesi ende të papërcaktuar qartë.
Por kontekstet janë shumë të ndryshme
Bota ka ndryshuar shumë që nga vitet 1990, të cilat ishin një moment unipolar, megjithëse një moment në të cilin SHBA-të ishin më shpesh sesa jo të përkushtuara ndaj multilateralizmit. Tani unilateralizmi dhe fuqia bëjnë të drejtën dhe janë në modë. Përveç kësaj, Lindja e Mesme nuk është Ballkani.
Këshilli i Sigurimit i OKB-së miratoi paraprakisht ndërhyrjen ushtarake në Bosnjë dhe përpjekjen “Dita Pas”. KS i OKB-së nuk e miratoi ndërhyrjen ushtarake në Kosovë, por miratoi procesin e pasluftës. Është dokumentuar mirë se ndërhyrjet e paanshme të miratuara nga fuqitë e mëdha kanë më shumë gjasa të arrijnë objektivat e tyre.
Në Bosnjë dhe Kosovë, procesi synonte në mënyrë të qartë demokracinë dhe shoqëritë e hapura, siç specifikohet përkatësisht në marrëveshjet e paqes të Dejtonit dhe Planin e Ahtisaarit. Plani i Trump nuk i përmend këto gjëra. Ai përqendrohet në ofrimin e shërbimeve dhe zhvillimin e ekonomisë, përveç demilitarizimit. Nuk përmend miratimin në Këshillin e Sigurimit.
Ku është neutraliteti i nevojshëm?
As neutraliteti nuk është i mundur me Presidentin e Shteteve të Bashkuara në krye. Ai është bashkuar fort me Izraelin, i cili është një nga palët ndërluftuese në Gaza. Forcat e tij nuk do të tërhiqen menjëherë. Ato do të mbeten të paktën derisa të mbërrijnë forcat paqeruajtëse arabe dhe myslimane të pritura. Përvoja e kaluar sugjeron se deri në 30,000 prej tyre do të nevojiten për një veprim të ashpër zbatimi të ligjit në një territor prej 2 milionë banorësh, përveç rreth 7000 ushtarëve palestinezë dhe 3500 policëve palestinezë.
Do të duhen më shumë se disa muaj para se të shohim ato shifra në Gaza. Ndërkohë, izraelitët do të jenë ata që do të sundojnë. Dhe sapo të mbërrijnë forcat arabe dhe myslimane, ata do të kenë nevojë për bashkëpunim të ngushtë me izraelitët, të cilët do të vazhdojnë të kontrollojnë aksesin në Gaza.
A mund të funksionojë kjo?
Është e vështirë të shihet se si do të funksionojë kjo. Kufiri nuk është vetëm i rrumbullakët, por është i madh dhe sfidues. Nuk do të futet në një vrimë katrore të viteve 1990. Mendoj se mund të jetë më mirë sesa alternativa, e cila është vazhdimi i luftimeve. Por gjithashtu mund të shoh shumë njerëz që vriten në një operacion paqeje të këtyre përmasave dhe vështirësive. Presidenti nuk duhet të paraqitet vullnetarisht për të qenë përgjegjës për këtë.
